Onzichtbare steden

Nog een boek waarin Marco Polo en Kublai Khan een hoofdrol vertolken: "De onzichtbare steden" van Italo Calvino.

" Het is niet gezegd dat Kublai Kan alles gelooft wat Marco Polo zegt als hij hem de steden beschrijft die hij op zijn onderzoekingstochten heeft bezocht, maar de keizer der Tartaren blijft zeker met meer nieuwsgierigheid en aandacht naar de jonge Venetiaan luisteren, dan naar enige andere bode of verkenner."

Ook Kublai Khan èn Calvino zinspelen op een groot aandeel van de fantasie in de verhalen van Marco Polo. Er wordt gezegd dat de 55 beschrijvingen van steden die in het boek staan eigenlijk de verschillende aspecten van één stad (Venetië, Marco's geboortestad ?) belichten. De beschrijvingen van de steden worden afgewisseld met filosofisch getinte dialogen tussen Marco en de Khan. Zo vraagt de Khan aan Marco:
"'Reis jij om je verleden opnieuw te beleven?' [...een vraag...] die ook zo geformuleerd had kunnen worden: 'Reis je om je toekomst terug te vinden?'  En het antwoord van Marco: '[...] Een reiziger herkent het weinige dat van hem is door het vele te ontdekken dat hij niet gehad heeft en nooit zal hebben.' "

Het boek besluit met:
"[...] Polo: 'De hel van de levenden is niet iets wat zal zijn; als er een is, dan is het de hel die hier al is, de hel die wij dag in dag uit bewonen, die we vormen door onze samenleving. Er zijn twee manieren om er niet onder te lijden. De eerste valt velen makkelijk: de hel aanvaarden en er deel van gaan uitmaken tot je op het punt bent gekomen dat je hem niet meer ziet. De tweede is riskant en vereist ononderbroken aandacht en studie: zoeken en weten te herkennen wie en wat er, te midden van de hel, geen hel is, dat laten voortduren, en er ruimte aan geven.' "

Al surfend op het net om een passende illustratie te vinden, want mijn eigen exemplaar van het boek heeft geen tot de verbeelding sprekende omslag, kwam ik op http://onzichtbaresteden.nl/ waar door kunstenaars vervaardigde prenten te vinden zijn, voor elke door Marco beschreven stad.

Tot slot vind ik het zelf opmerkelijk dat Calvino Marco 'onzichtbare steden' laat beschrijven aan een vorst afkomstig van een volk dat feitelijk geen steden kende. De Mongoolse ruiters van de gouden horde waren en zijn  nomaden, die met hun ronde vilten gers het grazende vee volgen. Pas de voorganger van Kublai, Möngke Khan, bouwt een (stenen) hoofdstad: Karkoram. In de tijd van Genghis Khan, nog amper twee generaties eerder, bevond de hoofdstad van het rijk zich waar de tent van de Khan op dat moment stond. Een paleistent, op wielen weliswaar voortgetrokken door ossen of yaks, de eerste woonwagen zoals te zien op de biljetten van 500 Togrog.

En zelfs nu zijn er in de hoofdstad Ulaanbaatar nog hele ger-wijken, de traditionele vilten tent blijkt beter geschikt voor de extreme winter dan goedkope moderne huizen van hout of steen.